CAP. XXII
CAVE CANEM
I
Iānua vīllae ē duābus foribus cōnstat. Sub foribus est līmen, in quō salve scrīptum est. Foris duōs cardinēs habet, in quibus vertī potest; cum foris in cardinibus vertitur, iānua aperitur aut clauditur. Servus cuius officium est forēs aperīre et claudere ac vīllam dominī cūstōdīre, ōstiārius vel iānitor appellātur.
Sī quis vīllam intrāre vult, iānuam pulsat et extrā iānuam exspectat, dum iānitor forēs aperit eumque in vīllam admittit. Iānitor intrā iānuam sedet cum cane suō, quī prope tam ferōx est quam lupus; itaque necesse est eum catēnā vincīre. Anteā dominī sevērī nōn sōlum canēs, sed etiam iānitōrēs suōs catēnīs vinciēbant. Catēna quā canis vincītur ex ferrō facta est. Catēna cōnstat ē multīs ānulīs ferreīs quī inter sē coniunguntur.
Ānulī quibus digitī ōrnantur nōn ex ferrō, sed ex aurō factī sunt. Aurum est magnī pretiī sīcut gemmae. Ānulus aureus multō pulchrior est quam ānulus ferreus.
Forēs ē lignō factae sunt sīcut tabulae. Lignum est māteria dūra, sed minus dūra quam ferrum. Quī rēs ferreās vel ligneās facit, faber appellātur. Deus fabrōrum est Vulcānus.
Iānua clausa est. Iānitor, quī forēs clausit postquam Mārcus intrāvit, iam rūrsus dormit! Iānitōre dormiente, canis vigilāns iānuam cūstōdit. Extrā forēs stat tabellārius (sīc appellātur servus quī epistulās fert, nam anteā in tabellīs scrībēbantur epistulae). Is baculō ligneō forēs pulsat atque clāmat:
"Heus! Aperi hanc iānuam! Num quis hīc est? Num quis hanc aperit iānuam? Heus tū, iānitor! Quīn aperis? Dormīsne?"
Cane lātrante, iānitor ē somnō excitātur.
Tabellārius iterum forēs pulsat magnā vōce clāmāns:
"Heus, iānitor! Quīn mē admittis? Putāsne mē hostem esse? Ego nōn veniō vīllam oppugnātum sīcut hostis, nec pecūniam postulātum veniō."
Tandem surgit iānitor. "Quis forēs nostrās sīc pulsat?" inquit.
Tabellārius (extrā iānuam): "Ego pulsō."
Iānitor (intrā iānuam): "Quis 'ego'? Quid est tibi nōmen? Unde venīs? Quid vīs aut quem quaeris?"
Tabellārius: "Multa simul rogitās. Admitte mē! Posteā respondēbō ad omnia."
Iānitor: "Respondē prius! Posteā admittēris."
Tabellārius: "Nōmen meum nōn est facile dictū: Tlēpolemus nōminor."
Iānitor: "Quid dīcis? Cleopolimus? Vōx tua difficilis est audītū, quod forēs intersunt."
Tabellārius: "Mihi nōmen est Tlēpolemus, sīcut iam dictum est. Tusculō veniō. Erum tuum quaerō."
Iānitor: "Sī erum salūtātum venīs, melius est aliō tempore venīre, nam hāc hōrā erus meus dormītum īre solet; post brevem somnum ambulātum exībit, deinde lavātum ībit."
Tlēpolemus: "Sī quis per hunc imbrem ambulat, nōn opus est posteā lavātum īre! At nōn veniō salūtātum. Tabellārius sum."